Hoewel heel wat woonzorgcentra activiteiten organiseren om bewoners met elkaar in contact te brengen en sociaal isolement tegen te gaan, zijn eenzaamheidsgevoelens er toch vaak alomtegenwoordig. Dat bevestigt ook nieuw onderzoek van de Amerikaanse San Diego School of Medicine. Het onderzoek bevestigt de bekende risicofactoren, maar belicht ook een aantal factoren die de veerkracht van ouderen kunnen bevorderen.

Risicofactoren

30 ouderen, tussen de 65 en 92 jaar oud, die wonen in een woonzorgcentrum werden geïnterviewd over eenzaamheid. Niet elke respondent gaf aan zich eenzaam te voelen. Zij die wel af en toe met eenzaamheidsgevoelens geconfronteerd worden, associëren eenzaamheid met gevoelens van verdriet, machteloosheid, hulpeloosheid en leegte. Ze voelen zich geïsoleerd en genegeerd door anderen.

Een belangrijke oorzaak is het gemis van betekenisvolle relaties. De ouderen moesten afscheid nemen van hun partner, broers, zussen of vrienden, maar gaan in het woonzorgcentrum geen evenwaardige relaties aan. Ook het missen van een doel in het leven blijkt een belangrijke verklarende factor te zijn.

Veerkracht

Sommige bewoners ervaren de pogingen van het woonzorgcentrum om sociale interactie te bevorderen als afdoende voor het tegengaan van eenzaamheid. Voor een grote groep bewoners blijkt dit echter niet te volstaan. De onderzoekers benadrukken dat ook de ingesteldheid van de oudere van cruciaal belang is. Zo bleek het accepteren van je leeftijd en de veranderingen die ermee gepaard gaan een grote positieve invloed te hebben. Ook berusting vinden in geloof of spiritualiteit en het helpen van anderen bleek een positief effect te hebben.

Mannelijke deelnemer: “Ik weet dat ik ouder wordt, maar ik beschouw het leven als een voortdurende transitie.”

Vrouwelijke deelneemster: “Een techniek die ik al jarenlang gebruik, als je je eenzaam voelt, ga dan naar buiten en doe iets voor een andere persoon.”

Advies Vlaamse Ouderenraad

Ons valt het op dat de ouderen die in het onderzoek geen eenzaamheidsgevoelens rapporteerden, vaak verwezen naar de eigen verantwoordelijkheid van eenzame ouderen. Zo stelde een deelneemster dat personen die zich eenzaam voelen vaak niets willen doen, terwijl ze verwachten dat anderen wel iets voor hen zullen doen. Het onderzoek bevestigt dus ook dat eenzaamheid nog steeds als een persoonlijk probleem gezien wordt.

In zijn advies aan de Vlaamse regering kaartte de Vlaamse Ouderenraad deze foute perceptie al aan. Eenzaamheid is een maatschappelijk vraagstuk. Een gedeeld engagement van professionele hulpverleners, burgers én beleidsmakers is dan ook nodig.

Meer informatie

Het volledige onderzoeksrapport verscheen in het tijdschrift Ageing & Menthal Health.