Tijdens de piek van de coronacrisis konden de woonzorgcentra in België rekenen op de ondersteuning van Artsen Zonder Grenzen. De organisatie staat bekend om haar medische en humanitaire projecten in crisisgebieden. Op 21 maart 2020 startte zij een noodinterventie in woonzorgcentra in Brussel, en daarna ook in Vlaanderen en Wallonië. In een rapport dat gepubliceerd werd naar aanleiding van deze interventie, stelt de organisatie dat de woonzorgcentra doorheen de crisis aan hun lot werden overgelaten. We vatten een aantal opvallende zaken uit het rapport voor jou samen.

Focus op de ziekenhuizen

Door de focus op de ziekenhuizen, werden de bewoners en de medewerkers van woonzorgcentra over het hoofd gezien. Deze voorzieningen moesten zich omvormen tot geïmproviseerde ziekenhuizen, maar dat zonder beschermende uitrusting, zonder medisch en testmateriaal, zonder voldoende verpleegkundig personeel, en zonder kennis over de aanpak van epidemieën in een besloten omgeving.

“Het ziekenhuispersoneel werd toegejuicht, maar het personeel van de woonzorgcentra, dat ook in de frontlinie stond, werd over het hoofd gezien. Erger nog, ze werden gestigmatiseerd.”

Coördinator Artsen Zonder Grenzen

Impact op het welzijn van bewoners en medewerkers

Eind mei deed Artsen Zonder Grenzen een bevraging bij medewerkers en bewoners van woonzorgcentra. Door de confrontatie met extreme werk- en leefomstandigheden rapporteerden de bewoners en de medewerkers verschillende negatieve emoties als machteloosheid, angst, paniek, verdriet en boosheid. Heel wat bewoners leden bovendien aan verergerde of nieuwe mentale symptomen, zoals depressie. Sommige ouderen uitten zelfmoordgedachten of de wens om niet langer te moeten leven.

“Tijdens een groepssessie verliet een ergotherapeute de kamer in tranen. Eén van de bewoners met wie ze een hechte band had, was gestorven, alleen en zonder afscheid te kunnen nemen. Erger nog, ze vreesde de bewoner in kwestie zelf te hebben besmet.”

Psycholoog Artsen Zonder Grenzen

Beleidsaanbevelingen

Met het rapport wil Artsen Zonder Grenzen de bevoegde overheden aanzetten om maatregelen te nemen om een nieuwe menselijke tragedie in de woonzorgcentra bij een volgende golf te vermijden. Ze doen zelf al enkele voorstellen:

• De complexe Belgische staatsstructuur vraagt om een duidelijke taak- en bevoegdheidsverdeling tussen de verschillende deelregeringen.
• Er moet een plan klaarliggen dat duidelijk omschrijft welke acties moeten ondernomen worden in de woonzorgcentra bij een nieuwe golf.
• De instructies en protocollen die de overheid publiceert, moeten worden aangepast zodat ze aansluiten bij de realiteit in de woonzorgcentra. Bovendien moeten woonzorgcentra kunnen rekenen op praktische steun bij de uitvoering.
• Er moeten op grote schaal opfriscursussen en praktijkvormingen over onder meer hygiëne en desinfectie gegeven worden.
• Bij een volgende uitbraak moet onmiddellijk extra personeel ter ondersteuning van de woonzorgcentra ingeschakeld kunnen worden. Ook een netwerk voor coaching en andere steun moet zo snel mogelijk opgezet worden.
• Er zijn betere richtlijnen nodig voor de doorverwijzing van bewoners met Covid-19 (al dan niet bevestigd). De toegang tot en de continuïteit van de zorg voor bewoners van woonzorgcentra moet gewaarborgd worden.
• Mentale gezondheidszorg moet voorzien zijn bij interventies in woonzorgcentra.
• De aandacht voor woonzorgcentra mag niet verslappen. Gezien het risico op snelle verspreiding blijft waakzaamheid aangewezen. Bewoners en medewerkers moeten regelmatig getest worden.
• De verschillende registratiesystemen veroorzaken verwarring. Daarom is harmonisatie van de surveillancegegevens in de verschillende regio’s aanbevolen.

Meer lezen?

Het volledige rapport en alle aanbevelingen vind je terug op de website van Artsen Zonder Grenzen.