Voorgestelde wijziging Decreet Lokaal Bestuur zet deur open voor meer marktwerking in de zorg

Voorgestelde wijziging Decreet Lokaal Bestuur zet deur open voor meer marktwerking in de zorg

Voorgestelde wijziging Decreet Lokaal Bestuur zet deur open voor meer marktwerking in de zorg

Vlaamse Ouderenraad te gast op hoorzitting
decreet lokaal bestuur

Privatisering, vermarkting, commercialisering, … Wellicht zag je deze termen de laatste tijd wel eens passeren. Ze worden gretig gebruikt in de discussies over de voorgestelde wijziging van het Decreet Lokaal Bestuur. Maar waarover gaat de discussie eigenlijk? En moeten we ons zorgen maken? De Vlaamse Ouderenraad was begin deze week te gast op een parlementaire hoorzitting rond deze discussie. We kaartten er vanuit het perspectief van ouderen met zorgnoden verschillende vragen en bezorgdheden aan.

Ongelijk speelveld wegwerken

Zorgorganisaties kennen drie verschillende beheersvormen: publiek (OCMW), non-profit (VZW) en for-profit (commercieel). Elke zorgaanbieder moet aan dezelfde normen en kwaliteitsvereisten voldoen en kan rekenen op dezelfde subsidiëring vanuit de Vlaamse overheid. Publieke zorgvoorzieningen kunnen echter geen beroep doen op bepaalde fiscale voordelen, zoals de taxshift, waarvan private initiatiefnemers wel kunnen genieten.

De indieners van het voorstel vinden die verschillende fiscale behandeling oneerlijk. Ze stellen dat er geen gelijk speelveld is omdat de publieke zorgvoorzieningen moeilijker in concurrentie kunnen treden met andere zorgaanbieders. De wijziging zou OCMW’s via hun welzijnsverenigingen de mogelijkheid geven om vzw’s en vennootschappen op te richten of er deelgenoot van te worden, en hun zorgvoorzieningen, -personeel, -erkenningen en -subsidies daarin onder te brengen. Zo vallen deze onder dezelfde fiscale voordelen als private zorgaanbieders, en dalen de loonkosten.

Daarbovenop regelt het voorstel dat ook private investeerders in de vennootschap of vzw kunnen instappen en er tot 49% van de middelen kunnen inbrengen.

Bezorgdheden van de Vlaamse Ouderenraad

Maar zorgt deze decreetwijziging wel voor meer kwaliteit en betaalbaarheid van zorg voor de gebruiker?

De Vlaamse Ouderenraad stelt dat we moeten oppassen. Ouderenzorg is geen normale markt van vraag en aanbod. Ouderen met zware en complexe zorgnoden zijn sterk afhankelijk van hun zorgaanbieder voor hun kwaliteit van leven. Bovendien kunnen ze ook niet zo makkelijk van aanbieder wisselen. Daarom moet hun kwaliteit van zorg en leven goed beschermd worden.

Net daar knelt het schoentje. De kwaliteit van leven en zorg die voorzieningen bieden is niet transparant. Gevolg is dat voorzieningen die weinig kwaliteit bieden, daar amper op worden afgerekend. Tegelijk heeft de Zorginspectie het moeilijk om bepaalde vormen van gebrekkige kwaliteit vast te stellen en tegen te gaan. Dit zorgt ervoor dat ouderen in een kwetsbare positie amper beschermd zijn tegen de uitwassen van voorzieningen waarin winst en efficiëntie belangrijker zijn dan warme zorg.

Zolang de marktwerking in de zorg niet beter omkaderd is, blijft de Vlaamse Ouderenraad bezorgd over initiatieven die de deur openzetten voor meer commercieel initiatief in de zorg. Zeker als die ten koste gaat van publieke of non-profit zorg.

Daarbij aansluitend roept het voorstel verschillende vragen bij de Vlaamse Ouderenraad op:

  • Zal het niet moeilijker worden om de keuze voor een volledig publiek zorgaanbod te blijven verantwoorden? We merken dat publieke zorgvoorzieningen in de praktijk de toon zetten qua niveau van de dagprijs, de supplementen en de personeelsinzet. Ze oefenen zo een invloed uit op de algemene tendensen op de markt. Bovendien zijn we ervan overtuigd dat een sterk publiek zorgaanbod garanties biedt op het vlak van toegankelijkheid van de zorg voor alle ouderen met zorgnoden, ook voor diegenen die zich in een kwetsbare situatie bevinden.
  • Zal een mogelijke toename van de kosten zich niet vertalen in een hogere factuur voor de zorggebruiker? Door private spelers te betrekken en bepaalde aspecten van de organisatie zelfs uit te besteden zullen lokale besturen misschien wel besparen, maar we verwachten dat hier ook hogere kosten en winstverwachtingen mee gepaard zullen gaan die voor de rekening van de zorggebruiker zullen zijn.
  • Zal er geen onzekere situatie gecreëerd worden voor de zorggebruiker op het vlak van continuïteit van zorg? Wat zal er gebeuren als de opgerichte vzw’s of vennootschappen failliet gaan of wanneer de private investeerders beslissen om zich terug te trekken? We willen benadrukken dat onzekere situaties voor de zorggebruikers natuurlijk ten allen tijde vermeden moeten worden.
  • Wat is de impact op inspraak van de zorggebruiker in de voorziening? We weten dat gebruikersparticipatie vandaag al een grote uitdaging is. Door nieuwe constructies in te richten en taken uit te besteden aan externe dienstverleners wordt de werking van de voorziening een stuk minder transparant voor de gebruiker. Bovendien zal het er ook niet makkelijker op worden om actief aan de slag te gaan met de signalen en klachten van de zorggebruikers.
  • Zal schaalvergroting de lokale inbedding van de zorg niet onder druk zetten? Idealiter wordt zorg dichtbij georganiseerd en is die zorg betrokken op de omgeving. We denken dat het voorstel schaalvergroting in de hand zou kunnen werken en vrezen dat de voeling met de lokale context deels verloren zou kunnen gaan door meer in te zetten op centrale aansturing.
  • Zal een afname van het aantal zorgaanbieders de keuzevrijheid van de zorggebruiker niet in het gedrang brengen? Schaalvergroting kan ook als gevolg hebben dat enkele grote spelers een steeds groter deel van de zorg zullen opnemen en daarbij ook nog eens verschillende vormen van zorg- en dienstverlening zullen aanbieden. Dat kan het keuzeaanbod voor de zorggebruiker doen afnemen. Tegelijk kan het er ook toe leiden dat er meer wordt toegeleid naar zorgvormen binnen de eigen zorggroep, die niet noodzakelijk het beste antwoord zijn op de noden en wensen van de oudere met zorgnoden.
  • Zijn de ingebouwde veiligheden wel voldoende om nefaste gevolgen voor de medewerkers te vermijden? Kwaliteit van zorg, wonen en leven garanderen, vraagt om de inzet van voldoende en gekwalificeerde medewerkers. Zij moeten ook de tijd krijgen om kwaliteitsvolle zorg en begeleiding aan te bieden en daarbij kunnen rekenen op de nodige omkadering. Als de efficiëntie- en concurrentielogica waarvan sprake is in het voorstel verder doorsijpelt tot op de werkvloer, dan vrezen we voor negatieve effecten op de werkdruk en de arbeidsomstandigheden van de medewerkers. Wat onvermijdelijk zijn weerslag zal hebben op de kwaliteit van zorg, wonen en leven voor de bewoners.

Volgende stappen?

Het voorstel is momenteel in behandeling in de Commissie voor Binnenlands Bestuur van het Vlaams Parlement, en gaat daarna naar de plenaire vergadering. Gezien de indieners uit de Vlaamse meerderheidspartijen komen, heeft het voorstel een grote slaagkans.

Meer informatie

Herbekijk de hoorzitting en de tussenkomst van de Vlaamse Ouderenraad.

Nog meer weten?

  • Lees het voorstel van decreetwijziging via de website van het Vlaams Parlement.
  • Herbekijk de bespreking in de Commissie Binnenlands Bestuur.

© foto: Sien Verstraeten

Categorie