Publiek debat onmogelijk
“Toch kunnen we geen maatschappelijk debat voeren over de mate waarin de VRT die dimensie van haar rol als openbare omroep waarmaakt”, stelt Nils Vandenweghe, directeur van de Vlaamse Ouderenraad. “Want sinds 2021 worden de cijfers rond leeftijd op het scherm niet langer gepubliceerd. Niet in de versie van de diversiteitsmonitor die online verschijnt, en evenmin in het jaarverslag van de VRT.”
“VRT is niet transparant en maakt zo een open debat over haar maatschappelijke opdracht onmogelijk”
Nils Vandenweghe, directeur
De cijfers bestaan nochtans wel. Via de diversiteitsmonitor-onderzoeken geeft de VRT ieder jaar de opdracht aan de Universiteit Antwerpen en de Universiteit Amsterdam om de diversiteit op het scherm gedetailleerd in kaart te brengen, ook voor 65- en 80-plussers. “Maar vervolgens verdwijnen ze volledig uit de publieke rapportage”, benadrukt de Vlaamse Ouderenraad.
Gebrek aan transparantie
Het niet publiek communiceren over de meting rond representativiteit gaat volgens de Vlaamse Ouderenraad in tegen de afspraken in de beheersovereenkomst tussen de VRT en de Vlaamse regering.
“Er staan in de nieuwe beheersovereenkomst duidelijke verwachtingen rond het in beeld brengen van diversiteit op het scherm, ook wat ouderen betreft”, stelt Vandenweghe. “En vooraf maakte de Vlaamse regering daar in haar Vlaams ouderenbeleidsplan 2020-2025 ook duidelijk een punt van: ‘We ambiëren een betere representatie van de ouderen op de televisienetten van de VRT’. Maar daar lijkt de VRT in de praktijk weinig van wakker te liggen.”
Nochtans heeft de VRT ook doelstellingen rond transparantie. In de beheersovereenkomst wordt die taak als volgt omschreven: ‘De VRT hanteert inzake de uitvoering van haar publieke opdracht een open communicatie met de Vlaamse Regering, het Vlaams Parlement, de Vlaamse Regulator voor de Media, het publiek, de vakbonden en de medewerkers. Ze is duidelijk over wat ze doet met het oog op het realiseren van haar publieke opdracht en illustreert haar waarde voor de samenleving.’
Beeldbuis vs. bevolkingscijfers
De zichtbaarheid van ouderen is, net zoals die van andere bevolkingsgroepen, een niet te onderschatten gegeven volgens de Vlaamse Ouderenraad. “Om ageisme tegen te gaan, om te tonen wat oudere mensen in hun mars hebben, en om de banden tussen generaties te versterken.”
Van kleins af aan kunnen programma’s de beeldvorming van ouderen bijstellen en ageisme de wereld uit helpen. Een zender als Ketnet bijvoorbeeld, is perfect geplaatst om generaties van grootouders en kleinkinderen dichter bij elkaar te brengen”, stelt Vandenweghe. “Om te vermijden dat generaties louter over elkaar denken in termen van boomers en pubers. Maar dan moet de VRT die rol ook effectief vastpakken. Dat zien we nu te weinig gebeuren.”
"Het debat over de zichtbaarheid van ouderen op de vrt moet dringend worden gevoerd. Want de kloof met realiteit is te groot geworden: in verhouding met de bevolkingscijfers is de schermaanwezigheid ondermaats en allesbehalve ambitieus."
Nils Vandenweghe, directeur
Het debat over de zichtbaarheid van ouderen op de VRT-schermen moet dringend gevoerd worden. Want de kloof met de realiteit in onze samenleving wordt te groot volgens de Vlaamse Ouderenraad. “Op dit moment is in Vlaanderen 20,2% van de bevolking ouder dan 65 jaar. En dat aandeel zal enkel maar stijgen. En ook het aandeel oudste ouderen neemt toe in onze samenleving. Vandaag is 5,6% van de Vlamingen 80-plus. In verhouding met die bevolkingscijfers is de schermaanwezigheid van ouderen ondermaats en allesbehalve ambitieus”, zegt Vandenweghe.
Geen streefcijfer voor leeftijd
“Het jaarlijks onderzoek over de representativiteit van zes diverse groepen op de openbare omroep, geeft de VRT een massa aan objectieve cijfers die haar een perfect zicht geeft op (de evolutie van) de representativiteit van zes diverse groepen”, zegt Vandenweghe. Van die zes groepen zijn er drie waarvoor de VRT een streefcijfer hanteert. Dat zijn vrouwen (48%), personen met een buitenlandse herkomst (9,5%) en personen met een handicap (2%).
“Voor leeftijd is er geen streefcijfer, en dat was voor de Vlaamse Ouderenraad ook nooit een probleem”, aldus Vandenweghe. “De manier waarop ouderen in beeld gebracht werden, was voor ons al die tijd veel belangrijker dan het aantal ouderen dat op televisie te zien was. De beeldvorming van ouderen is ons stokpaardje, en dat zal zo blijven. Maar een minimum aan publieke transparantie over de manier waarop de VRT haar opdrachten rond diversiteit waarmaakt, moet er wel zijn. Sinds vorig jaar is dat blijkbaar geen evidentie meer”, besluit Vandenweghe.
