In de derde aflevering van het één-programma ‘Taboe’ stonden zondagavond 9 januari ouderen centraal. Comedian Philippe Geubels zocht een antwoord op de vraag hoe het is om ouder te worden en te zijn. De Vlaamse Ouderenraad was erg benieuwd. Hoe zit het met de beeldvorming? Wordt de aflevering met respect gemaakt? Zijn de grapjes acceptabel? We keken vol verwachting en houden, op enkele belangrijke verbeterpunten na, een goed gevoel over aan de aflevering. Ook onze volgers keken massaal en lieten op Facebook weten wat ze er van vonden.

Diverse groep ouderen?

De samenstelling van de groep ouderen in het programma bekeken we met argusogen, gezien de Vlaamse Ouderenraad steeds hamert op de grote diversiteit onder de ouderen in onze samenleving. Tot op zekere hoogte zagen we die diversiteit terugkomen. Sommigen onder de deelnemers wonen in een woonzorgcentrum of assistentiewoning, anderen wonen thuis. Er zijn zowel zeventigers als eeuwelingen te zien, mensen met en zonder kinderen. We maken bovendien kennis met zorgbehoevende ouderen én mensen die niet afhankelijk (willen) zijn van anderen. En ook zien we verschillende levensvisies.

En toch ontbreken er enkele belangrijke insteken, onder meer te wijten aan het feit dat we vooral de oudste generaties te zien krijgen. Jongere ouderen die op kleinkinderen passen of mantelzorger zijn, bijvoorbeeld. Of 60-plussers die duidelijk actief participeren aan de maatschappij, bijvoorbeeld via vrijwillige engagementen of als lid van een ouderenvereniging. Zij zullen zich amper herkennen in de profielen die we te zien krijgen in Taboe. En dat is een gemiste kans, want een zeer groot deel van de ouderen neemt zulke engagementen op. Dat blijkt bijvoorbeeld uit het feit dat 1 op 4 vrijwilligers in Vlaanderen een 60-plusser is.

"Terecht mooi en goed. Maar waar zaten de vele senioren die zich maatschappelijk engageren, die zich inzetten in tal van verenigingen organisaties goede doelen, die her en der nog economisch actief zijn, die de wereld nog verkennen, die volop genieten van vriendschap en cultuur of die een belangrijke familiale schakel vormen?"

Reactie Luc V. op onze Facebook-pagina

Hetzelfde geldt voor ouderen met ander etnisch-culturele achtergrond of een andere geaardheid. Ook zij waren niet zichtbaar in de aflevering.

Beeldvorming

De woorden ‘rusthuis’ en ‘bejaarden’ worden door Geubels regelmatig in de mond genomen. Dat is een gemiste kans, we spreken veel liever over 'ouderen' en 'woonzorgcentra'. De VRT heeft een woordenlijst ter beschikking waar ‘te vermijden woorden’ worden opgelijst en waar programmamakers gebruik van kunnen maken. Deze lijst heeft een update nodig zodat dit in de toekomst vermeden kan worden.

"Eindelijk ouderen zelf aan het woord op tv! Mooie uitzending met aandacht voor realistische beeldvorming, diversiteit en leef-tijd waarbij hun persoonlijke leven zelf een rol speelt en niet het getal. Enkel de woorden 'bejaarden' en 'rusthuizen' deden mijn oren even fluiten."

Reactie Nathalie S. op onze Facebook-pagina

"Mooie aflevering maar ik miste de jonge 65-plussers. Ik zou wel eens willen weten wat er de dag van vandaag in hun kopke omgaat. Bijvoorbeeld over discriminatie op gebied van leeftijd."

Reactie Greet G. op onze Facebook-pagina

"De gehanteerde clichés passen bij een generatie ouderen die stilaan verdwijnt. Het grootste deel van de huidige generatie is veelal hoog opgeleid en staat dikwijls nog heel actief in de samenleving. Spijtig dat die vastgeroeste clichés zo hardnekkig blijven bestaan."

Reactie Lut V. op onze Facebook-pagina

Tijdens de aflevering kregen we bovendien soms het gevoel dat er toch erg vanuit een wij-zij denken gedacht wordt. De verschillen tussen jong en ouder worden regelmatig benadrukt of Geubels spreekt wel eens in termen van ‘jullie’ en ‘wij’. Ook daar zien we een gemiste kans. De boodschap dat ieder van ons elke dag ouder wordt, zou in dat opzicht welgekomen zijn.

Actuele thema’s

Geubels haalt tijdens de comedyshow enkele maatschappelijke thema’s aan, zoals de vergrijzing. Hij stelt bijvoorbeeld dat de steeds groter wordende groep ouderen in onze samenleving, niet weerspiegeld wordt op televisie.  En ook het feit dat ouderen vaak niet meer meetellen, hun mening niet kunnen laten horen en dat nog meer zo aanvoelen tijdens de coronacrisis, is een terechte opmerking in deze aflevering.

"Helemaal herkenbaar."

Reactie Maria A. op onze Facebook-pagina

"Top dat ouderen zelf aan het woord waren."

Reactie Marie-Lou d.G. op onze Facebook-pagina

Daarnaast wordt de digitalisering aangehaald en de snelheid en veranderingen die die met zich meebrengt. En ook de manieren waarop onze samenleving soms met ouderen omgaat, zoals de verkleutering in de zorg en ageisme of leeftijdsdiscriminatie, komen aan bod. Dat zijn twee belangrijke thema’s voor de Vlaamse Ouderenraad.

Clichés bevestigen en doorprikken

Uiteraard haalt Geubels, zoals het een echte comedian betaamt, enkele clichés aan. Grapjes over vergeetachtigheid, kledij, haarsnit, taart en koffie of gehoorproblemen werden door het oudere publiek erg gesmaakt. Humor relativeert, dat is nogmaals gebleken. Maar ook worden clichés doorprikt: mevrouw Goor en mevrouw Goossens bijvoorbeeld, die samen het uiterlijk van mannen beoordelen of Carla die aangeeft dat ze nog veel zin heeft om dingen bij te leren.

"Er worden heel wat rake dingen gezegd die we als mantelzorger of professionele zorgverlener goed in onze oren moeten knopen. Ik ben het niet met elke uitspraak eens maar het zet me wel aan het denken."

 

Reactie Leen D.W. op onze Facebook-pagina

Verlieservaringen en bronnen van veerkracht

De deelnemers halen verschillende keren aan hoe ze verwachtingen en dromen moeten bijstellen omwille van beperkingen en verlieservaringen. En ook existentiële vraagstukken, eenzaamheid en psychische zorgnoden worden niet geschuwd. Die zware thema’s worden in het programma telkens verbonden aan bronnen van veerkracht of manieren om daarmee om te gaan. Een boodschap die ook de Vlaamse Ouderenraad zeer bewust bracht tijdens de campagne Kopzorgen Verdienen Zorg.

Taboe geeft een beeld van wat ouder worden kan zijn. Er zijn duidelijk enkele verbeterpunten, maar het gebeurt zelden dat ouderen tweeënzeventig minuten lang centraal staan op onze openbare omroep. En dat vanuit hun eigen verhalen en situaties, waar met veel respect naar geluisterd wordt. We hopen dat ook andere programma’s en zenders die kaart durven trekken.



De Vlaamse Ouderenraad bezorgt deze reactie ook aan de VRT.