Deze week werden de eerste resultaten van de Preventiebarometer van Sciensano, in opdracht van het Agentschap Zorg & Gezondheid, bekend gemaakt. Die barometer onderzoekt wat Vlamingen weten over en willen doen aan hun levensstijl en welke omgevingsfactoren gezonde keuzes bemoeilijken of bevorderen. De eerste reeks resultaten gaat over alcohol-, tabak- en cannabisgebruik. De cijfers rond alcohol kregen veel aandacht in de media. Ouderen drinken gemiddeld meer dan jongeren. En die resultaten waren voor veel mensen verrassend.

De Preventiebarometer

De barometer is een onderzoek bij 4011 volwassen Vlamingen. Het doel is om het inzicht te verhogen over factoren die levensstijl beïnvloeden. Want ongezond gedrag ligt aan de basis van veel chronische ziekten zoals kanker, diabetes, hart- en vaatziekten en longziekten. En dat zijn vaak oorzaken van invaliditeit of overlijden.

Met de gegevens wil het Agentschap de juiste middelen in zetten om ongezond gedrag van de bevolking bij te sturen én gezond gedrag te versterken.

De meest opvallende cijfers

Dagelijks alcoholgebruik

Het dagelijks alcoholgebruik ligt het hoogst in de oudste leeftijdscategorieën. 14,9% van de 75-plussers en 13,3% van de 65- tot 74-jarigen drinkt dagelijks alcohol. Wel is er een groot verschil tussen mannen en vrouwen. Bij 75-plussers gaat het om 20,5% mannen, versus 9,8% vrouwen. Bij 65- tot 74-jarigen drinkt 18,5% van de mannen dagelijks, versus 8,7% van de vrouwen.

Riskant alcoholgebruik

Voor zowel mannen als vrouwen geldt dat riskant alcoholgebruik inhoudt dat iemand meer dan 10 standaardglazen per week drinkt.

• Riskant alcoholgebruik is in elke leeftijdsgroep opmerkelijk hoger bij mannen dan bij vrouwen.
• Riskant alcoholgebruik is hoger bij 55-64-jarigen (13,7%) en 65-74-jarigen (13,4%) dan bij alle andere leeftijdsgroepen. Bij 75-plussers gaat het bijvoorbeeld om 8,4%.

Minderen of stoppen met alcohol

• 75-plussers probeerden het afgelopen jaar minder vaak om te minderen met alcohol (14,9%) dan de jongere leeftijdsgroepen. 25-34-jarigen (30,2%) probeerden het vaakst om minder alcohol te drinken.
• Het aantal personen dat probeerde te stoppen met alcohol is het laagst in de leeftijdsgroepen van 55 tot 64 jaar (3,7%) en van 75 jaar en ouder (3,8%).
• Een opmerkelijk verschil is dat de intentie om te stoppen met het drinken van alcohol in het komende jaar juist wel hoger ligt in de oudere leeftijdsgroepen. Bij 65- tot 74-jarigen gaat het om 11% en bij 75-plussers om 11,3%. Bij de jongere leeftijdsgroepen liggen die percentages tussen de 4,2% en 5,2%.
• Ouderen zijn er van alle groepen het minst zeker van dat het hen ook zal lukken om te stoppen of te minderen met alcohol. 

Kennis over negatieve effecten van alcohol

• De negatieve werking van alcohol op medicijnen is iets minder gekend bij 75-plussers (82,2%) dan bij de jongere leeftijdsgroepen (tussen 87,7% en 93,7%).
• Het verband tussen alcoholgebruik en kanker is het minst gekend bij 18-24- jarigen (39,3%), 35-44-jarigen (41,2%) en 75-plussers (40,5%).
• 12,8% van de 75-plussers weet dat de stelling “1 glas rode wijn per dag is gezond” niet correct is.

Langer gezond genieten?

In 2021 bracht het Vlaams expertisecentrum voor Alcohol en andere Drugs (VAD) de folder 'Langer gezond genieten' uit. Die folder informeert 55-plussers op een visuele manier over de effecten van alcohol op een veranderend lichaam. Ook de Vlaamse Ouderenraad werkte mee aan deze publicatie.

Je krijgt in de folder informatie over de voordelen van minder alcohol en de gevaarlijke cocktail van alcohol met medicijnen. Daarnaast ontdek je concrete tips voor een glas minder, wordt de mythe doorprikt dat alcohol goed zou zijn voor het hart en lees je welke richtlijn je kan hanteren om gezondheidsrisico’s te beperken.

Glaasje ontnemen?

Het is met initiatieven zoals deze folder niet de bedoeling om oudere volwassenen hun glaasje te ontnemen. Het is wel de moeite waard om even stil te staan bij het alcoholgebruik gezien de verhoogde kwetsbaarheid.

Ouderen en hun omgeving informeren over de gezondheidswinst van minder alcohol en de gezondheidsrisico’s zijn broodnodig. Het draagt bij aan een klimaat waar ouderen hun gebruik kunnen aanpassen aan veroudering, aan het gebruik van medicatie en aan eventuele opduikende gezondheidsproblemen.

Meer informatie

Je kan de volledige folder van de VAD hier doorbladeren.

Je kan het volledige rapport over alcoholgebruik hier raadplegen.

Meer info over de barometer lees je op de website van het Agentschap Zorg & Gezondheid.