Ouderen in het Brussels gewest: hoe zit het met hun welzijns- en gezondheidstoestand? En hoe zijn de opvangs- en huisvestingsvoorzieningen georganiseerd? Het Observatorium voor Gezondheid en Welzijn van Brussel-Hoofdstad klaart het uit in een nieuwe studie.  

De bevolkingsprognoses voor Brussel voorspellen een forse toename van het aantal 85-plussers vanaf 2030. Het is dan ook van essentieel belang om te weten wie deze huidige en toekomstige ouderen zijn, en wat hun behoeften (zullen) zijn op het vlak van zorg en huisvesting. Zowel zorg als huisvesting moeten bovendien aangepast zijn aan hun noden. De studie van het Observatorium voor Gezondheid en Welzijn van Brussel-Hoofdstad deed daarom onderzoek naar Brusselse 65-plussers en hun noden.

Stijging aantal Brusselse ouderen 

In 2020 was 13,1% van de Brusselse bevolking 65-plus. Volgens de prognoses zal deze groep zich enkel maar groeien. En ook het aandeel 85-plussers zal groeien. In 2020 was bijna een derde (30,8%) van de Brusselse 65-plussers ouder dan 80 jaar, tegenover 25,5% in 2000.   

Moeilijkere economische situatie 

Brusselse ouderen blijken vaker sociaaleconomisch kwetsbaar te zijn in verhouding met de ouderen in andere Belgische regio’s. Het gaat bijvoorbeeld over ouderen die recht hebben op de Inkomensgarantie voor Ouderen (IGO) en op de verhoogde tegemoetkoming (RVV). In Brussel had in 2019 12,2% van de 65-plussers recht op een IGO, tegenover 4,9% in België. 34% van de 65-plussers in Brussel had recht op een RVV, tegenover 26,8% in België. 

Bovendien hebben mensen met een lage sociaaleconomische status een grotere kans op gezondheidsproblemen en functionele beperkingen. Ze lopen dan ook een grotere kans om een beroep te moeten doen op een zorgdienst. 

Meer diversiteit

In de jaren zeventig vormden de 65-plussers nog een relatief homogene bevolkingsgroep. Zij waren was overwegend in België geboren. Vandaag is dat anders. Een groeiend deel van de Brusselse ouderen bestaat uit gepensioneerde arbeidsmigranten. In 2019 had 17,8% van de 65-plussers een niet-Belgische nationaliteit.  

Groter risico op kwetsbaarheid 

Het risico op kwetsbaarheid bij 65-plussers in het Brussels Gewest is hoger (28,1%) dan in België in zijn geheel (22,8%). Dat verklaren cijfers uit 2018. 13,6% van de Brusselse 65-plussers wordt geconfronteerd met mobiliteitsbeperkingen en 36,7% kampt met beperkingen in de basisactiviteiten omwille van een gezondheidsprobleem. 

Meer dan een op de vier de Brusselse ouderen (26,1%) ondervindt beperkingen in de dagelijkse activiteiten, en bijna de helft (43,8%) ondervindt beperkingen in de uitvoering van huishoudelijke taken. Het risico op functionele beperkingen neemt bovendien toe met de leeftijd en ligt hoger bij vrouwen en bij personen die laaggeschoold zijn.  

Steeds vaker formele hulp

Iets meer dan een op de vijf Brusselse 65-plussers (22%) doet volgens cijfers van 2018 een beroep op een thuiszorg- of thuishulpdienst, en 29% van de Brusselse ouderen doet een beroep op een dienst voor warme maaltijden aan huis.

Het aandeel Brusselaars van 65 jaar en ouder dat thuisverpleging krijgt, is de laatste jaren gestegen. Vrouwen, de meest kansarmen en de personen met de meest kwetsbare gezondheid maken vaker gebruik van dit soort zorg. Het aandeel 65-plussers dat een beroep doet op thuisverpleging neemt toe met de leeftijd. 

Een op de vijf 65-plussers geeft aan niet (of nauwelijks) te kunnen rekenen op andere mensen bij ernstige problemen.

Nog extra uitdagingen

In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest hebben de bewoners van een woonzorgcentrum lichte zorgnoden in vergelijking met bewoners in andere gewesten. De bezettingsgraad (of het benutten van de beschikbare plaatsen) van de woonzorgcentra gaat de laatste jaren in dalende lijn. In 2013 en 2014 was de bezettingsgraad nog 90%, in 2019 en 2020 daalde de bezettingsgraad naar 81,4%.   

Het is voor Brussel een uitdaging om een alternatief zorgaanbod uit te bouwen voor personen met een lage zorgafhankelijkheid. Zo'n alternatief aanbod, zoals assistentiewoningen, centra voor kortverblijf, dagverzorgingscentra en alternatieve woonvormen voor ouderen, is momenteel relatief weinig ontwikkeld.

Meer lezen? 

Benieuwd naar alle cijfers? Je vindt het volledige rapport hier terug.