In welke mate werken lokale besturen actief aan burgerparticipatie? Wat is de rol van adviesraden in steden en gemeenten? Deze vragen onderzocht De Wakkere Burger, een Vlaamse organisatie die zich inzet voor burgerparticipatie en (lokale) democratie. Wij duiken in de resultaten en leggen de link met onze eigen Baromterbevraging bij lokale ouderenraden.
Adviesraden meest gebruikte participatievorm
Uit de resultaten blijkt dat adviesraden de meest gebruikte participatievorm zijn, 98% van de lokale besturen geeft aan dat ze deze raden organiseren. Zowel decretaal verplichte, als niet-verplichte raden, zoals ouderenraden, zijn aanwezig in vele steden en gemeenten.
Vanuit de Barometerbevraging van de Vlaamse Ouderenraad weten we dat 88% van de steden en gemeenten een ouderenraad heeft of een adviesorgaan met een gelijkaardige werking en doelstelling. Zij zijn in vele gemeenten een duurzaam kanaal dat ijvert voor een sterk lokaal ouderenbeleid.
Het onderzoek van de Wakkere burger toont ook aan dat - naast de ‘klassieke’ adviesraden - burgerbevragingen ook een ingeburgerde participatievorm zijn. Bovendien zetten steden en gemeenten dorpsraden, wijkbudgetten en burgerbegrotingen in als participatie-instrument.
Hebben adviesraden impact?
Uit de resultaten blijkt dat slechts 55% van de lokale besturen aangeeft dat adviesraden of burgerbevragingen een grote impact hebben. En dat is opvallend, omdat adviesraden de meest gebruikte participatievorm bleken.
Vanuit de Barometerbevraging van de Vlaamse Ouderenraad weten we dat slechts 1 op 5 ouderenraden aangeeft dat er 'altijd' rekening wordt gehouden met hun adviezen. 7 op 10 geeft aan dat er 'soms' rekening mee wordt gehouden. Er is dus zeker ruimte voor verbetering wat betreft de impact van adviezen. Verklaring? Lokale besturen zien nog te weinig potentieel in een partnerschap met de ouderenraad.
Hervorming naar meer dynamische adviesraden?
De Wakkere Burger bevroeg de lokale besturen ook over hun intenties tot hervorming van adviesraden. Uit de resultaten blijkt dat 24% van de lokale besturen al een (gedeeltelijke) hervorming doorvoerde. 29% heeft hiervoor concrete plannen. En 33% overweegt een hervorming.
Ook uit onze Barometerbevraging bleek dat 1 op 3 ouderenraden al werd hervormd. Een hervorming bevatte vaak kleine aanpassingen, zoals het werven van nieuwe leden. Maar ook structurele zaken werden aangepakt, zoals meer samenwerking of integratie met andere adviesraden of de introductie van werkgroepen. Soms werden ook zaken zoals reglementen en afsprakennota’s tussen de ouderenraden en het lokaal bestuur herbekeken en aangepast om de werking te optimaliseren. En er waren ook enkele wijzigingen bij het ondersteunend personeel. Bovendien geven een aantal raden aan dat ze zich openstelden voor niet-georganiseerde leden of mensen die niet aan een ouderenvereniging verbonden zijn.
