Tussen 13 en 23 december 2021 namen 22.354 personen deel aan de 9e COVID-19-Gezondheidsenquête van Sciensano. De bevraging werd uitgevoerd op het hoogtepunt van de vierde coronagolf. De Vlaamse Ouderenraad licht enkele belangrijke bevindingen uit het rapport toe, met bijzondere aandacht voor de resultaten bij ouderen.
Succesvolle boostercampagne
Al 86% van de gevaccineerde 65-plussers kreeg inmiddels een derde prik. Nog eens 13% gaf aan dat ze zullen ingaan op de uitnodiging daarvoor. Bij jongere leeftijdsgroepen ligt het aandeel dat aangeeft daar niet op in te zullen gaan, of daar nog onzeker over is, een stuk hoger.
Testen
Covid-zelftesten vinden dan weer minder ingang bij de oudere generaties. 41% van de 50- tot 64-jarigen en 24% van de 65-plussers geeft aan ooit al een covid-zelftest gebruikt te hebben. Dit tegenover 52% bij de 18- tot 29-jarigen en 60% bij de 30- tot 49-jarigen. De enquête vond plaats voor de feestdagen, mogelijks zal het gebruik van zelftesten tijdens en na de eindejaarsperiode wel een stukje gestegen zijn.
De zelfevaluatietool waarmee nagegaan kan worden of een PCR-test of Snelle Antigeen Test zinvol is, is nog niet ingeburgerd bij 50-plussers. Hoewel 40% van de 50- tot 64-jarigen en 28% van de 65-plussers volgens de tool beantwoordde aan de criteria voor zo'n test, gebruikte slechts respectievelijk 13% en 11,5% deze tool om na te gaan of een test zinvol zou zijn.
Ook het aantal personen dat aangeeft zo'n test te hebben laten uitvoeren door een zorgbeoefenaar daalt volgens de leeftijd. Bij de 18- tot 29-jarigen liet nog 38% een PCR-test of Snelle Antigeen Test uitvoeren, bij de 65-plussers gaat het om 28%. Opvallend is dat meer dan 60% van de 65-plussers die geen test liet uitvoeren, aangeeft dat ze inschatten dat hun symptomen volgens hen geen reden waren om zulke test te laten uitvoeren.
Maatregelen worden minder nageleefd
De maatregelen om de crisis te beheersen worden minder strikt nageleefd, vooral door de jongste leeftijdsgroepen. Vooral afstand houden en het beperken van sociale contacten wordt niet door iedereen in acht genomen. Ook de hygiënemaatregelen worden minder dan ooit gerespecteerd: 51% van de 18-29-jarigen geeft aan deze niet strikt te volgen. Bij 65-plussers gaat het om 28%.
De onderzoekers polsten ook naar de reactie van de respondenten op de regelmatige bijsturing van de maatregelen. De oudste generaties blijken hier het meest positief tegenover te staan. Ze geven aan hier begrip voor te hebben omdat wetenschappelijke kennis nu eenmaal evolueert. Maar ook de helft van de 50- tot 64-jarigen en bijna de helft van de 65-plussers geeft aan een verward gevoel te hebben. Dat zorgt voor minder vertrouwen in de genomen maatregelen.
Ook ouderen gebruiken de CovidSafe app
Dankzij de coronacrisis zagen heel wat digitale gezondheidsplatformen het licht. De onderzoekers peilden naar het gebruik van verschillende van deze platformen, onder andere de CovidSafe app. 74% van de 65-plussers en 83% van de 50- tot 64-jarigen maakt hier gebruik van. Respectievelijk 9% en 6% van hen geven aan dat ze nood hebben aan hulp van iemand anders om de app te gebruiken.
Het online platform om vaccinatieafspraken te maken wordt dan weer wel vaker gebruikt door ouderen. 77% van de 50- tot 64-jarigen en 76% van de 65-plussers maakte hier gebruik van, tegenover 67% van de 18-tot 29-jarigen.
Gezondheidsvaardigheden
De onderzoekers brachten ook de digitale gezondheidsvaardigheden van de respondenten in kaart. Dat zijn vaardigheden om informatie over gezondheid te verkrijgen, te begrijpen, te beoordelen én te gebruiken. En dat is niet voor iedereen eenvoudig en blijkt te variëren met de leeftijd. 30% van de 65-plussers heeft een hoog niveau van digitale gezondheidsvaardigheden. Een even grote groep heeft een laag niveau van digitale gezondheidsvaardigheden. Dat betekent dat zij het bijvoorbeeld moeilijk vinden om te beoordelen of de gevonden informatie betrouwbaar is.
De onderzoekers linken het niveau van digitale gezondheidsvaardigheden aan het gebruik van bovenstaande online platformen. Personen met een laag niveau van digitale gezondheidsvaardigheden, maken er minder gebruik van. Bovendien is er ook een verband met het naleven van de maatregelen. Personen met een laag niveau van digitale gezondheidsvaardigheden, geven vaker aan dat ze de maatregelen niet strikt naleven.
Opnieuw meer eenzaamheid bij ouderen
De ontevredenheid over sociale contacten is sterk gestegen bij ouderen. Ongeveer de helft van de 50-plussers geeft aan hier ontevreden over te zijn. De vierde golf heeft duidelijk een grote impact. Bij de vorige bevragingen in juni en oktober 2021 was nog sprake van een uitgesproken positieve evolutie.
Ook de cijfers voor eenzaamheid zijn opnieuw toegenomen. De onderzoekers zien een toename bij alle leeftijdsgroepen, maar de verschillen zijn het meest uitgesproken bij 65-plussers. 26% van de 65-plussers voelt zich ernstig eenzaam. Nog eens 41% voelt zich matig eenzaam. In juni ging het nog om respectievelijk 17% en 33%.
Ook het aandeel ouderen dat slechts een beperkte sociale ondersteuning ervaart, neemt opnieuw toe. Het gaat om 36,5% van de 65-plussers. Tijdens de bevragingen in juni en oktober ging het nog om 23%.
Toename angst- en depressieve stoornissen
Hoewel het percentage personen dat aangeeft ontevreden te zijn met hun leven afneemt met het ouder worden, rapporteert 29% van de 65-plussers ontevredenheid. In oktober ging het nog om 8%. Tegelijkertijd geeft 13% van de ouderen aan zeer tevreden te zijn met hun leven, dit percentage ligt een stuk hoger dan bij de jongste respondenten.
12,5% van de 65-plussers heeft kans op een angststoornis en 11,5% heeft kans op depressie. Hoewel deze cijfers gestegen zijn tijdens de vierde coronagolf, liggen ze wel lager dan bij jongere leeftijdsgroepen.
Meer lezen
Op de website van Sciensano kan je het volledige onderzoeksrapport inkijken.
